Σκηνοθεσία: Όρσον Γουέλς
Με τους: Όρσον Γουέλς, Τζόζεφ Κότεν, Εβερετ Σλόαν κ.ά.
Παραγωγή: ΗΠΑ (1941)

Από τις σημαντικότερες ταινίες όλων των εποχών με καθολική αναγνώριση και επιρροή απύθμενη και οικουμενική στην τέχνη του κινηματογράφου. Το «μεγαλείο» της ταινίας άρχισαν να συνειδητοποιούν οι Ευρωπαίοι κριτικοί στα μέσα της δεκαετίας του '50, ιδιαίτερα όταν ο θεωρητικός του κινηματογράφου Αντρέ Μπαζέν ανακάλυψε σ' αυτήν το μοντέλο μιας καινούργιας κινηματογραφικής αισθητικής βασισμένης όχι στο μοντάζ, αλλά στη «μακρά» λήψη, άλλως, στη λήψη σεκάνς. Η κύρια μέριμνα στην αισθητική του «Πολίτη Κέιν» δε συνίσταται στη μετατροπή των εικόνων σε ενότητες μέσω του μοντάζ, αλλά στην εντός κάδρου σκηνοθεσία (mise en scene). Ο Γουέλς θεωρείται ιδρυτής και μετρ της αισθητικής αυτής, όπως ο Αϊζενστάιν θεωρείται ιδρυτής και μετρ του μοντάζ. Η οργάνωση της μορφής της ταινίας - για πρώτη φορά ο κινηματογράφος γίνεται γραφή - οπτικά συνιστά επανάσταση.

Ο «Πολίτης Κέιν» - ξεκινά με το θάνατο του υποκειμένου της μυθοπλασίας - και «ανοίγει» και «κλείνει» με εικόνες μέσα από το φράχτη του μυθικού κάστρου ΧANADU. Πεθαίνοντας, ο Κέιν αφήνει να του πέσει από το χέρι μια γυάλινη διακοσμητική μπάλα - από κείνες που τις κουνάς και πλημμυρίζουν ψεύτικο χιόνι - και ψιθυρίζει τη λέξη «Rosebud», νοηματικό «κλειδί» της ταινίας, λέξη που επαναλαμβάνεται καθ' όλη τη διάρκειά της ως τα τελευταία πλάνα, λέξη μυστήριο που πάνω της χτίζεται το φιλμ. Ο μεγαλοεκδότης Τσαρλς Φόστερ Κέιν, η πεμπτουσία του αμερικανικού μύθου της επιτυχίας, είναι κι ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά και ο «Πολίτης Κέιν» είναι η βιογραφία του, διαμορφωμένη μέσα από δημοσιογραφικές μεθόδους. Ενεργό πρόσωπο στο φιλμ, ο δημοσιογράφος που ανέλαβε την αποστολή να προσκομίσει απαντήσεις στο αίνιγμα. Έρευνα, συλλογή στοιχείων, αντιπαράθεση, διαφορετικές οπτικές επιστρατεύονται στο να ρίξουν φως στο επιλεγμένο πρόσωπο ή θέμα. Μέθοδος που αφήνει χώρο και στο απατηλό όταν δημιουργεί ψευδαίσθηση αλήθειας...

Η ταινία δομείται από σειρά συνεντεύξεων, καταθέσεων και αποκαλύψεων, σε πέντε αφηγηματικές διαδικασίες, με φλας μπακ από την οπτική των συνομιλητών του δημοσιογράφου και κλείνει με έναν ισορροπημένο επίλογο. Συνεργός του Γουέλς ο οπερατέρ Γκρεγκ Τόλαντ, συνεργάτης πολλών Γερμανών εξπρεσιονιστών, με πατέντα του το βάθος πεδίου. Ο Ορσον Γουέλς ανέφερε ότι η μοναδική προετοιμασία του ενώπιον του εγχειρήματος της σκηνοθεσίας του «Πολίτης Κέιν» - που κατέπληξε, κι ακόμα καταπλήσσει, με τη ρηξικέλευθη πειραματική της προσέγγιση - ήταν να δει 40 φορές το «Η ταχυδρομική άμαξα» (1939) του Τζον Φορντ. Ο «Πολίτης Κέιν» του Όρσον Ουέλς ανακηρύχτηκε η καλύτερη αμερικανική ταινία σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης που διεξήγαγε το BBC και στην οποία συμμετείχαν κριτικοί κινηματογράφου από όλο τον κόσμο.