Γιατί θυμόμαστε; Πόσα είδη μνήμης υπάρχουν; Τι είναι οι "μνημονικές κοινότητες"; Πώς ανακαλούμε ιστορικά γεγονότα που δε ζήσαμε; Γιατί φτιάχνουμε μουσεία; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα συζητηθούν στο σεμινάριο κοινωνικής μνήμης, που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τη συμμετοχή ειδικών από διάφορα επιστημονικά πεδία και χώρους καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Αν και η μνήμη θεωρείται κατεξοχήν ατομική διαδικασία, το τι θυμόμαστε και το τι αφήνουμε στη λήθη δεν είναι αυθαίρετο. Οι επιλογές μας καθορίζονται από τις εμπειρίες που αποκτούμε στην οικογένεια, στο σχολείο, στις παρέες που δημιουργούμε, και αργότερα από τις "μνημονικές παραδόσεις" μεγαλύτερων συλλογικοτήτων στις οποίες εντασσόμαστε. Η επίδραση αυτών των παραδόσεων είναι τόσο μεγάλη ώστε συχνά οι αναμνήσεις των μελών μιας "μνημονικής κοινότητας" αποκτούν εντυπωσιακή ομοιογένεια, με αποτέλεσμα τα όρια μεταξύ ατομικής και συλλογικής μνήμης να γίνονται δυσδιάκριτα.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία παίζουν οι συμβολικές αναπαραστάσεις του παρελθόντος, που γενούν και αναπαράγουν η τέχνη, η επιστήμη, οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί και βέβαια τα μουσεία. Στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες, με τις έντονες αλληλεπιδράσεις μεταξύ κοινωνικών, εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων, και τις τεράστιες δυνατότητες αποθήκευσης γνώσης (σε βιβλιοθήκες, αρχεία, ψηφιακά μέσα κτλ.), η διαχείριση της συλλογικής μνήμης γίνεται ιδιαίτερα περίπλοκη. Ποικίλες μνημονικές παραδόσεις συναντώνται, αναμειγνύονται και ενίοτε συγκρούονται, προκαλώντας σύγχυση και ερωτήματα ως προς την ακρίβεια των αναμνήσεων, τη δυνατότητα διαφορετικών "αναγνώσεων" του παρελθόντος αλλά και τις πολιτικές χρήσεις των ιστορικών αναπαραστάσεων.

Το σεμινάριο θα επιχειρήσει να διερευνήσει αυτά τα θέματα με:

α) διαλέξεις
στις οποίες θα συζητηθούν βασικές θεωρίες περί μνήμης, οι λειτουργίες της κοινωνικής μνήμης και της κοινωνικής λήθης, οι "τεχνολογίες της μνήμης" στην αρχαιότητα και σήμερα, κ.ά.

β) συμμετοχικά εργαστήρια λόγου και εικόνας
στα οποία θα αναδειχθούν ο ρόλος διάφορων μορφών τέχνης για τη διαμόρφωση συλλογικών αναπαραστάσεων του παρελθόντος και η επίδραση τους στη γένεση διακριτών μνημονικών παραδόσεων.

γ) διάλεξη-παράσταση
για τη σχέση του χθες με το σήμερα, όπως προκύπτει μέσα από προσωπικές αφηγήσεις που συναντώνται ή έρχονται σε σύγκρουση με την ευρύτερη ιστορία του τόπου.

Συμμετέχουν:
Νίκος Παπαδημητρίου, Αρχαιολόγος-Επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης
Άννα Μαντόγλου, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ελεάνα Γιαλούρη, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Μάνια Παπαδημητρίου, Ηθοποιός, σκηνοθέτης και καθηγήτρια υποκριτικής
Χριστίνα Κατσάρη, Εικαστικός
Στεριανή Τσιντζιλώνη, Θεωρητικός και Ιστορικός του Χορού

Οργάνωση-συντονισμός: Νίκος Παπαδημητρίου.